مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زنان در ازدواج است که به‌عنوان ضمانتی برای حمایت اقتصادی از آن‌ها تعیین می‌شود. در بسیاری از موارد، زنان به دلایل مختلف تصمیم به مطالبه مهریه خود می‌گیرند، اما به دلیل عدم آگاهی از مراحل قانونی، دچار سردرگمی می‌شوند. در این مقاله، تمامی مراحل قانونی مطالبه مهریه، روش‌های مختلف دریافت آن و نکات کلیدی در این زمینه را بررسی خواهیم کرد. همچنین، به تأثیر مهریه بر طلاق، حقوق زنان پس از طلاق و موارد مشابه نیز پرداخته خواهد شد.
مهریه چیست و چه انواعی دارد؟
مهریه، مالی است که در زمان عقد، مرد متعهد به پرداخت آن به همسر خود می‌شود. بسته به نوع توافق میان زوجین، مهریه می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد:
۱. مهریه عندالمطالبه
در این نوع مهریه، زن هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را درخواست کند و مرد مکلف به پرداخت آن است، مگر اینکه دادگاه عدم توانایی او را تأیید کند.
۲. مهریه عندالاستطاعه
در این روش، زن تنها در صورتی می‌تواند مهریه خود را طلب کند که توانایی مالی همسرش برای پرداخت آن ثابت شود.
۳. مهریه نقدی و غیرنقدی
مهریه می‌تواند شامل سکه، وجه نقد، اموال غیرمنقول مانند زمین و آپارتمان یا حتی خدمات و تعهدات خاص باشد.
روش‌های قانونی مطالبه مهریه
۱. مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده
یکی از راه‌های قانونی دریافت مهریه، طرح دعوی در دادگاه خانواده است. روند کلی این روش شامل مراحل زیر است:
- تنظیم دادخواست و ارائه آن به دادگاه
- بررسی مدارک ازدواج
- تعیین نحوه پرداخت مهریه با توجه به شرایط مالی مرد
- صدور رأی و اجرای حکم
۲. مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت
در صورتی که ازدواج در دفترخانه رسمی ثبت شده باشد، زن می‌تواند بدون مراجعه به دادگاه و از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی، درخواست دریافت مهریه را ثبت کند. این روش معمولاً سریع‌تر بوده و نیازی به رسیدگی قضایی طولانی ندارد.
۳. توقیف اموال مرد برای پرداخت مهریه
اگر مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می‌تواند با ارائه درخواست توقیف اموال، از حساب‌های بانکی، املاک، خودرو و سایر دارایی‌های مرد برای وصول مهریه استفاده کند.
۴. دادخواست اعسار از سوی مرد
چنانچه مرد قادر به پرداخت مهریه به‌صورت یکجا نباشد، می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار، درخواست تقسیط مهریه را بدهد. در این صورت، دادگاه با بررسی شرایط مالی او، مبلغ و نحوه پرداخت اقساط را تعیین می‌کند.
نحوه اجرای حکم مهریه و وصول آن
پس از صدور رأی دادگاه مبنی بر پرداخت مهریه، زن باید برای اجرای حکم اقدام کند. این مرحله شامل مراحل زیر است:
- ابلاغ حکم به مرد: پس از صدور حکم قطعی، اجراییه صادر شده و به مرد ابلاغ می‌شود.
- تعیین مهلت پرداخت: در صورتی که مرد در مهلت مقرر اقدام به پرداخت مهریه نکند، زن می‌تواند درخواست اجرای حکم کند.
- استفاده از راهکارهای قانونی: در صورت عدم پرداخت، زن می‌تواند از راهکارهایی مانند مسدود کردن حساب‌های بانکی، توقیف حقوق ماهانه یا مصادره اموال استفاده کند.
تأثیر طلاق بر مهریه
یکی از سؤالات متداول درباره مهریه، تأثیر طلاق بر نحوه دریافت آن است. بسته به نوع طلاق، وضعیت مهریه متفاوت خواهد بود:
- طلاق توافقی: در این نوع طلاق، زن و مرد بر سر میزان و نحوه پرداخت مهریه توافق می‌کنند.
- طلاق از سوی زن: در این حالت، اگر زن بتواند عسر و حرج خود را ثابت کند، امکان دریافت مهریه را خواهد داشت.
- طلاق از سوی مرد: در صورتی که مرد درخواست طلاق دهد، موظف به پرداخت کامل مهریه خواهد بود.
تأثیر مهریه بر حضانت و نفقه فرزند
مهریه هیچ تأثیری بر حق حضانت فرزند ندارد، اما در برخی موارد، زنان ممکن است در ازای دریافت حضانت فرزند خود، از بخشی از مهریه صرف‌نظر کنند. همچنین، نفقه فرزند یک حق مستقل از مهریه است و پدر موظف به پرداخت آن خواهد بود.
مهریه در ازدواج دائم و موقت
- در ازدواج دائم: مهریه یکی از ارکان اصلی عقد است و زن می‌تواند آن را مطالبه کند.
- در ازدواج موقت: تعیین مهریه الزامی است و بدون آن، عقد باطل خواهد بود. اما مطالبه آن مانند ازدواج دائم نیاز به طی مراحل قانونی دارد.
بیشتر بخوانید: طلاق توافقی در ایران | شرایط، هزینه‌ها و مدارک مورد نیاز
حقوق قانونی زنان در مورد مهریه
- حق دریافت مهریه حتی در دوران عقد
- امکان درخواست تأمین خواسته برای جلوگیری از انتقال اموال مرد
- مطالبه مهریه بدون نیاز به اثبات دلیل
- حمایت قانونی در برابر عدم پرداخت مهریه
روش‌های جلوگیری از مشکلات مهریه در ازدواج
برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده، توصیه می‌شود:
- تعیین مهریه‌ای معقول و متناسب با وضعیت مالی زوجین
- درج شروط ضمن عقد برای تعیین نحوه پرداخت مهریه
- مشاوره با یک کارشناس حقوقی قبل از امضای عقدنامه
نقش وکیل در مطالبه مهریه
وکلای متخصص در امور خانواده می‌توانند به زنان در مطالبه مهریه کمک کنند. مزایای استفاده از وکیل شامل:
- تسریع فرآیند مطالبه مهریه
- ارائه راهکارهای قانونی مناسب
- دفاع از حقوق زن در دادگاه
در آخر…
مهریه به‌عنوان یکی از حقوق قانونی زنان در ازدواج، می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی مطالبه شود. آگاهی از قوانین، داشتن استراتژی مناسب و در برخی موارد استفاده از مشاوران حقوقی، به زنان کمک می‌کند تا از حقوق خود به بهترین نحو دفاع کنند. در این مسیر، سامانه مشاوره جامع آنلاین الوکمک همراه شماست تا با ارائه مشاوره تخصصی، بهترین راهکارها را برای دریافت مهریه ارائه دهد. همچنین، آگاهی از موضوعات مرتبط با حقوق زنان در خانواده، مانند نفقه، طلاق توافقی و حضانت فرزند، می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر کمک کند.
