در خرید گوشی دست‌دوم، مهم‌ترین گام برای جلوگیری از ضرر، استعلام IMEI و اطمینان از رجیستری و قانونی‌بودن دستگاه است. با یک بررسی ۱۰ دقیقه‌ای می‌توان فهمید گوشی در شبکه فعال می‌شود، مسدود نیست، قفل‌های ابری و امنیتی ندارد و انتقال مالکیت آن بدون دردسر انجام می‌شود. این راهنما، فرآیند استعلام IMEI را قدم‌به‌قدم توضیح می‌دهد، علائم خطر را معرفی می‌کند و یک چک‌لیست کاربردی ارائه می‌دهد تا با آرامش معامله کنید.
۱) IMEI چیست و چرا محور «تشخیص قانونی بودن» است؟
- IMEI یک شناسهٔ یکتا (معمولاً ۱۵ رقمی) برای هر دستگاه سلولار است؛ با استعلام IMEI می‌توان اصالت، وضعیت رجیستری گوشی و احتمال حضور در بلاک‌لیست اپراتورها را بررسی کرد.
- در گوشی‌های دو‌سیم‌کارته، دو IMEI دارید؛ استعلام IMEI را برای هر دو اسلات انجام دهید.
- هرگونه عدم تطابق بین IMEI درج‌شده در تنظیمات/بدنه/کارتن با IMEI واقعی، نشانهٔ خطر است و باید معامله را متوقف کند.
۲) از کجا IMEI را پیدا کنیم؟
- کد دستوری: شماره‌گیری *#06# (سریع‌ترین روش برای استعلام IMEI).
- اندروید: Settings → About phone → Status → IMEI.
- آیفون: Settings → General → About → IMEI.
- روی فیزیک دستگاه: خشاب سیم‌کارت یا پشت بدنه برخی مدل‌ها.
- روی کارتن/فاکتور: باید با دستگاه یکی باشد؛ اختلاف = هشدار.
جدول تطبیق محل مشاهده IMEI
| مورد | مسیر/محل | نکتهٔ کاربردی |
| اندروید | Settings → About phone → Status → IMEI | برای دو‌سیم‌کارته، IMEI1/IMEI2 را یادداشت کنید |
| iOS | Settings → General → About → IMEI | شماره‌گیری *#06# هم کار می‌کند |
| فیزیکی | خشاب سیم‌کارت/بدنه | ساییدگی یا ناخوانایی می‌تواند نشانهٔ تعویض قطعه باشد |
| کارتن/فاکتور | برچسب کناری | باید دقیقاً با IMEI گوشی یکی باشد |
۳) استعلام IMEI مرحله‌به‌مرحله (چک‌لیست ۱۰ دقیقه‌ای)
- نمایش IMEI و ثبت آن: با *#06# یا از تنظیمات، IMEIها را یادداشت کنید.
- تطبیق چهارگانه: تنظیمات گوشی، برچسب فیزیکی، برچسب کارتن و فاکتور. هدف از استعلام IMEI در این مرحله، کشف هرگونه عدم‌تطابق است.
- بررسی رجیستری و فعال‌سازی: از فروشنده بخواهید گوشی با سیم‌کارت شما آنتن بگیرد و تماس/دیتا برقرار شود؛ این تست ساده مکمل استعلام IMEI است.
- کنترل بلاک‌لیست/سرقتی بودن: اگر گوشی قبلاً گزارش مفقودی/سرقت داشته باشد، در شبکه‌ها دچار محدودیت می‌شود؛ تست تماس و دیتا راهنمای عملی است.
- قفل‌های ابری و امنیتی: خروج از iCloud/Find My (آیفون) و غیرفعال کردن FRP/Find My Device (اندروید). اگر پس از ریست، فعال‌سازی گیر کند، معامله را انجام ندهید؛ این بخش مکمل حیاتی استعلام IMEI است.
- انتقال مالکیت و مستندسازی: IMEIها را در قولنامه بنویسید، رسید/فاکتور امضا شود و مدارک نزد شما بماند.
۴) نشانه‌های خطر در استعلام رجیستری و اصالت دستگاه
- عدم تطابق IMEI بین تنظیمات، کارتن و بدنه.
- کمرنگ یا مخدوش بودن برچسب‌ها و نبودن کارتن معتبر.
- عدم امکان تماس/دیتا با سیم‌کارت شما، حتی با آنتن ظاهری.
- فعال بودن Find My / FRP و مقاومت فروشنده برای خاموش کردن و سپس ریست.
- قیمت غیرمنطقی پایین و عجله برای بستن معامله بدون فرصت استعلام IMEI.
- روشن/خاموش شدن خودکار یا ریست‌های مکرر پس از قرار دادن سیم‌کارت (گاهی در دستگاه‌های دست‌کاری‌شده دیده می‌شود).
۵) پرسش‌های کلیدی که باید از فروشنده بپرسید
- آیا دستگاه تعمیر اساسی (مادربرد/برد شبکه) داشته است؟
- آیا کارتن و فاکتور با IMEI فعلی منطبق‌اند؟
- آخرین مالک چه کسی است و انتقال مالکیت چگونه انجام می‌شود؟
- آیا قفل‌های ابری خاموش و اکانت‌ها حذف شده‌اند؟
- دلیل قیمت پایین‌تر از عرف چیست؟ لطفاً مدرک ارائه کنید.
این پرسش‌ها کنار استعلام IMEI تصویر روشنی از قانونی‌بودن گوشی به شما می‌دهد.
۶) مدارک لازم برای معامله ایمن
- کارت ملی طرفین (در خرید حضوری) و شماره تماس معتبر.
- فاکتور یا رسید مکتوب با درج دقیق IMEI1/IMEI2، تاریخ و امضای طرفین.
- ذکر وضعیت رجیستری، گارانتی و تعداد مالکین قبلی.
- درج وضعیت قفل‌های ابری و تایید خاموش‌بودن آن‌ها.
هدف از این مدارک، تکمیل فرآیند استعلام IMEI با اسناد حقوقی است.
۷) تفاوت «استعلام IMEI» با «تست شبکه» و چرا هر دو لازم‌اند
- استعلام IMEI بررسی هویتی/اصالتی دستگاه است؛
- تست شبکه اثبات می‌کند دستگاه هم‌اکنون در شبکه اپراتور شما فعال می‌شود.
گاهی گوشی از نظر استعلام IMEI سالم است اما به‌دلیل بدهی/مشکلات مالک قبلی قفل موقت دارد؛ برعکس، ممکن است موقتاً آنتن بگیرد اما بعداً به‌دلیل بلاک‌لیست دچار محدودیت شود. ترکیب این دو بررسی، ریسک را به حداقل می‌رساند.
۸) جدول خطاهای پرتکرار و راه‌حل سریع
| خطا | توضیح | راه‌حل |
| شتاب‌زدگی در معامله | بی‌توجهی به استعلام IMEI و تست شبکه | مکث، طی چک‌لیست ۱۰ دقیقه‌ای |
| اعتماد به عکس کارتن | ممکن است IMEI کارتن عوض شده باشد | تطبیق چهارگانه: تنظیمات، بدنه، کارتن، فاکتور |
| نادیده‌گرفتن قفل‌های ابری | پس از ریست، فعال‌سازی قفل می‌شود | خاموش‌کردن Find My/FRP قبل از ریست |
| تست نکردن هر دو اسلات | یک IMEI سالم، دومی مشکل‌دار | آنتن‌گیری و تماس با هر دو IMEI |
| نپرسیدن سابقه تعمیر | تعویض برد = IMEI تغییر کرده | درخواست سابقه تعمیر و مقایسه با اسناد |
۹) حقوق و مسئولیت‌ها در معاملهٔ گوشی دست‌دوم
- حق شماست که فرصت کامل برای استعلام IMEI، تست شبکه و بررسی قفل‌ها داشته باشید.
- فروشنده باید برای تطبیق مدارک و انتقال مالکیت همکاری کند.
- هرگونه پنهان‌کاری درباره تعمیرات اساسی یا اختلاف IMEI می‌تواند مبنای فسخ یا شکایت باشد.
- نگهداری اسناد (رسید، عکس از برچسب IMEI، پیامک‌ها) پس از خرید ضروری است.
۱۰) چک‌لیست یک‌برگی «استعلام IMEI» (قابل پرینت)
- *#06# را بگیرید و IMEIها را یادداشت کنید.
- تطبیق چهارگانه: تنظیمات ⇄ بدنه ⇄ کارتن ⇄ فاکتور.
- تست آنتن، تماس و دیتا با سیم‌کارت خودتان برای هر دو اسلات.
- خاموش کردن Find My/FRP و سپس ریست کارخانه در حضور شما.
- امضای رسید/قولنامه با درج IMEI1/IMEI2 و تاریخ.
- نگهداری از اسناد و تصاویر برچسب IMEI.
جمع‌بندی
با اجرای منظم این مراحل، استعلام IMEI از یک اقدام نمادین به یک سپر واقعی تبدیل می‌شود: اصالت دستگاه، وضعیت رجیستری گوشی، نبودن در بلاک‌لیست، آزاد بودن قفل‌های ابری و امکان انتقال مالکیت را قبل از پرداخت روشن می‌کند. اگر زمان یا مهارت کافی برای ارزیابی ندارید، در سایت مشاوره جامع و آنلاین الوکمک می‌توانید ظرف چند دقیقه به مشاوران متخصص وصل شوید تا وضعیت دستگاه، اسناد و نتیجهٔ استعلام IMEI را بی‌طرفانه بررسی کرده و خیال شما را راحت کنند.
پرسش‌های پرتکرار
- آیا فقط دیدن آنتن یعنی رجیستری کامل است؟ خیر؛ آنتن به‌تنهایی کافی نیست. استعلام IMEI و تطبیق مدارک لازم است.
- دو IMEI دارم؛ کدام مهم‌تر است؟ هر دو. برای دو‌سیم‌کارته، استعلام IMEI باید برای هر دو اسلات انجام شود.
- بدون کارتن می‌شود خرید؟ ممکن است، اما ریسک بالاتر است. در این حالت سخت‌گیرانه‌تر استعلام IMEI و تطبیق مدارک را انجام دهید.
- اگر بعد از خرید مسدود شد چه کنم؟ با در دست داشتن رسید خرید (شامل IMEIها) پیگیری حقوقی آسان‌تر خواهد بود.
برای مطالعه بیشتر درباره موضوعات مرتبط به این مقاله مراجعه کنید:
- انتقال مالکیت گوشی کارکرده: مدارک لازم، نکات امنیتی و پاک‌سازی داده‌ها
- راهنمای جامع خرید گوشی دست دوم در ۲۰۲۵: چک‌لیست کارشناسی، قیمت‌گذاری و انتقال مالکیت
- ریفربیش یا نو؟ روش‌های تشخیص گوشی ریفربیش و تعمیری از اصل کارخانه
- راهنمای جامع بهترین گوشی اقتصادی در ۲۰۲۵: معیارهای انتخاب، جدول راهنما و پیشنهادهای کاربردی
